«Κάποιος
πρέπει να γράψει ένα ποίημα για τα βάσανα των απεργών πείνας. Θα θελα να το
γράψω εγώ, αλλά πώς να το τελειώσω;»
Ο Μπόμπι Σαντς δεν πρόλαβε να τελειώσει αυτό το ποίημα. Έγινε ο ίδιος ποίημα, τραγούδι, ταινία και σύνθημα. Κατέγραψε στο ημερολόγιο του τις πρώτες 17 μέρες της απεργίας πείνας στη φυλακή Maze, μετά οι σωματικές του δυνάμεις εξασθένησαν, οι ψυχικές όμως δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ, τον συνόδευσαν μέχρι το θάνατο του στις 5 Μαΐου το 1981 μετά από 66 μέρες απεργίας πείνας στα 27 του χρόνια. Η οικογένεια του, οι φίλοι και οι συναγωνιστές του σεβάστηκαν την επιθυμία του και δεν επέτρεψαν την αναγκαστική σίτιση.
Ο θάνατος του Μπόμπι Σαντς και των άλλων 9 συναγωνιστών του που πέθαναν κατά τη διάρκεια της απεργίας πείνας ενάντια στις ειδικές συνθήκες κράτησης τους και ζητώντας την αναγνώριση του πολιτικού χαρακτήρα των πράξεων τους, συμπύκνωσε την αποφασιστικότητα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του ιρλανδέζικου λαού αλλά ταυτόχρονα έγινε σύμβολο ενάντια στο μείγμα ακραίου νεοφιλελευθερισμού και κρατικού αυταρχισμού που πρέσβευε η Σιδηρά Κυρία. Κυρίως έφερε στο προσκήνιο την απεργία πείνας ως ύστατο όπλο μιας μάχης όπου ο κίνδυνος του θανάτου αποτελεί ένα οριακό διάβημα για την υπεράσπιση της ζωής.
Η απεργία πείνας ως μέσο διεκδίκησης πήρε μαζικές διαστάσεις τη δεκαετία του 50. Οι ρίζες της όμως τοποθετούνται πολύ παλιότερα στο ρολόι της ιστορίας. Από τις πρώτες απεργίες πείνας είναι οι μαζικές νηστείες την εποχή του αγώνα για την αμερικάνικη ανεξαρτησία. Οι ρώσοι πολιτικοί κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Τρότσκι και οι Αγγλίδες σουφραζέτες υποθήκευσαν το σώμα τους ως πράξη πολιτικής διαμαρτυρίας. Στις τελευταίες εφαρμόστηκε το μέτρο της βίαιης σίτισης.
Η Μάιρη Λη περιέγραψε με συγκλονιστικό τρόπο το βίωμα που αργότερα καταχωρήθηκε από το διεθνή νομικό πολιτισμό ως βασανιστήριο: «Με περικύκλωσαν τότε δέκα περίπου άτομα, με έσπρωξαν πίσω στην καρέκλα, και, ενώ ο γιατρός μου κρατούσε ανοικτό το στόμα, μία από τις δεσμοφυλάκισσες έριξε μέσα με ένα κουτάλι γάλα και κονιάκ. Δύο ημέρες αργότερα, το Σάββατο, οι δεσμοφυλάκισσες μπήκαν στο κελί και με έσπρωξαν στο κρεβάτι. Καθώς με κρατούσαν ακίνητη, δύο γιατροί μου έβαλαν στη μύτη ένα σωληνάκι που κατέληγε σε χωνί και είχε στη μέση ένα γυάλινο δοχείο, από όπου μπορούσε κανείς να ελέγξει τη ροή. Το σωληνάκι αυτό έμπαινε τη μία φορά στο ένα ρουθούνι και την επόμενη στο άλλο. Ο πόνος, ψυχικός και σωματικός, ήταν μεγάλος κατά τη διάρκεια της σίτισης»
Από τους κομμουνιστές του Μεσοπολέμου μέχρι τους αλγερινούς πολιτικούς κρατούμενους , τους κρατούμενους της RAF στα γερμανικά λευκά κελιά που οδήγησε στο θάνατο του Χολγκερ Μαινς , τους έγκλειστους στο Γκουαντάναμο, τους παλαιστίνιους κρατούμενους στις ισραηλινές φυλακές κι από κει στα λευκά κελιά της Τουρκίας που υπολογίζεται ότι έχουν ξεψυχήσει συνολικά 122 απεργοί πείνας, η απεργία πείνας είναι κάτι παραπάνω από κοινωνικό φαινόμενο ή θέαμα μιας αυτοκτονίας σε αργή κίνηση που την είχε αποκαλέσει ο Σερζ Ζιλί, είναι κραυγή αξιοπρέπειας στην παρατεταμένη σιωπή της εμπεδωσης του σοκ.
Είναι το νήμα που ενώνει το Μπόμπι Σαντς με τον Κώστα Σακκά, στη χώρα που αναβιώνει ο θατσερισμός με νομιμοποιητικό επιχείρημα της κατάσταση έκτακτης ανάγκης της οικονομικής κρίσης.
Στην Ελλάδα πριν ακόμα οι γυναίκες κατοχυρώσουν το πιο θεμελιώδες δικαίωμα που απορρέει από την ιδιότητα του πολίτη, το δικαίωμα της ψήφου, το Νοέμβρη του 1930 οι έγκλειστες κομμουνίστριες στις φυλακές Αβέρωφ έκαναν απεργία πείνας. Η απεργία πέινας χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον ως μέσο διεκδίκησης αξιοπρεπών συνθηκών κράτησης ή αναγνώρισης του πολιτικού χαρακτήρα των αποδιδόμενων πράξεων.
Σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις της σύγχρονης ιστορίας , αυτή του Κώστα Καλαρέμα και του Χριστόφορου Μαρίνου διατάχθηκε αναγκαστική σίτιση, παρά το γεγονός ότι από τον ποινικό κώδικα είχε προβλεφθεί το δικαίωμα στην απεργία και η αναγκαστική σίτιση είχε οριστεί διεθνώς ως βασανιστήριο.
Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν δύο περιπτώσεις που η απεργία πείνας λειτούργησε ως φωνή που ράγισε την ηθελημένη κώφωση της εξουσία.
Η πρώτη του Θοδωρή Ηλιόπουλου. Ο Θοδωρής Ηλιόπουλος συνελήφθη το Δεκέμβρη του 2008, του αποδόθηκαν κατηγορίες στη βάση ενός σαθρού και καρμπόν κατηγορητηρίου και έμεινε προφυλακισμένος για 8 μήνες χωρίς δίκη. Στις 10 Ιουλίου ξεκίνησε απεργία πείνας, αποφυλακίστηκε μετά από 47 μέρες απεργίας πείνας και την ανάπτυξη ενός πρωτοφανούς κύματος αλληλεγγύης. Μετά από πολλές δικαστικές περιπέτειες, αθωώθηκε οριστικά.
Η δεύτερη ήταν η απεργία πείνας των 300 μεταναστών και πολιτικών προσφύγων το Γενάρη του 2011 με αίτημα την αυτονόητη για πολλά δυτικά και πολιτισμένα κράτη διαδικασία χορήγησης ασύλου.
Ο Κώστας Σακκάς όμως παλεύει απλώς για την τήρηση της νομιμότητας που τόσο εύκολα ευαγγελίζονται όσοι συστηματικά την καταπατούν. Συνελήφθη και προφυλακίστηκε με την κατηγορία της συμμετοχής στην οργάνωση Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς στις 4.12.2010. Το ανώτατο όριο της προφυλάκισης του (18 μήνες) συμπληρώθηκε χωρίς η δίκη του να έχει ξεκινήσει.
Δύο μήνες πριν τη συμπλήρωση του 18μηνου, του ασκήθηκε νέα ποινική δίωξη για συναφή υπόθεση και την 5.4.2012 προφυλακίστηκε εκ νέου. Ο ανώτατος χρόνος της δεύτερης προφυλάκισης του, σύμφωνα με το άρθρο 288 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (12 μήνες) συμπληρώθηκε, ενώ η πρώτη του δίκη δεν έχει συμπληρωθεί και η δεύτερη (για την οποία κρατείται) μόλις ξεκίνησε.Το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών, με το υπʼ αριθ. 978/2013 βούλευμά του, αποφάσισε την παράνομη (σύμφωνα με το άρθρο 288 ΚΠΔ) και αντισυνταγματική (σύμφωνα με το αρ. 6, παρ. 4) παράταση της προφυλάκισης του για έξι ακόμα μήνες, πέραν δηλαδή του ρητώς προβλεπόμενου 12μήνου, οπότε κινδυνεύει να μείνει 3 χρόνια προφυλακισμένος χωρίς να έχει δικαστεί.
Στην 35η μέρα απεργίας πείνας δίνει μια μάχη μέχρι θανάτου για να κερδίσει η ζωή… Αποδεικνύοντας ότι η μνημονιακή δημοκρατία δε μπορεί να υπάρξει παρά μόνο αυτοαναιρούμενη. Και επιβεβαιώνοντας του στίχους του Πάμπλο Νερούδα: «για να είσαι ζωντανός χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη από το απλό γεγονός της αναπνοής»
Πηγή
Ο Μπόμπι Σαντς δεν πρόλαβε να τελειώσει αυτό το ποίημα. Έγινε ο ίδιος ποίημα, τραγούδι, ταινία και σύνθημα. Κατέγραψε στο ημερολόγιο του τις πρώτες 17 μέρες της απεργίας πείνας στη φυλακή Maze, μετά οι σωματικές του δυνάμεις εξασθένησαν, οι ψυχικές όμως δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ, τον συνόδευσαν μέχρι το θάνατο του στις 5 Μαΐου το 1981 μετά από 66 μέρες απεργίας πείνας στα 27 του χρόνια. Η οικογένεια του, οι φίλοι και οι συναγωνιστές του σεβάστηκαν την επιθυμία του και δεν επέτρεψαν την αναγκαστική σίτιση.
Ο θάνατος του Μπόμπι Σαντς και των άλλων 9 συναγωνιστών του που πέθαναν κατά τη διάρκεια της απεργίας πείνας ενάντια στις ειδικές συνθήκες κράτησης τους και ζητώντας την αναγνώριση του πολιτικού χαρακτήρα των πράξεων τους, συμπύκνωσε την αποφασιστικότητα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του ιρλανδέζικου λαού αλλά ταυτόχρονα έγινε σύμβολο ενάντια στο μείγμα ακραίου νεοφιλελευθερισμού και κρατικού αυταρχισμού που πρέσβευε η Σιδηρά Κυρία. Κυρίως έφερε στο προσκήνιο την απεργία πείνας ως ύστατο όπλο μιας μάχης όπου ο κίνδυνος του θανάτου αποτελεί ένα οριακό διάβημα για την υπεράσπιση της ζωής.
Η απεργία πείνας ως μέσο διεκδίκησης πήρε μαζικές διαστάσεις τη δεκαετία του 50. Οι ρίζες της όμως τοποθετούνται πολύ παλιότερα στο ρολόι της ιστορίας. Από τις πρώτες απεργίες πείνας είναι οι μαζικές νηστείες την εποχή του αγώνα για την αμερικάνικη ανεξαρτησία. Οι ρώσοι πολιτικοί κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Τρότσκι και οι Αγγλίδες σουφραζέτες υποθήκευσαν το σώμα τους ως πράξη πολιτικής διαμαρτυρίας. Στις τελευταίες εφαρμόστηκε το μέτρο της βίαιης σίτισης.
Η Μάιρη Λη περιέγραψε με συγκλονιστικό τρόπο το βίωμα που αργότερα καταχωρήθηκε από το διεθνή νομικό πολιτισμό ως βασανιστήριο: «Με περικύκλωσαν τότε δέκα περίπου άτομα, με έσπρωξαν πίσω στην καρέκλα, και, ενώ ο γιατρός μου κρατούσε ανοικτό το στόμα, μία από τις δεσμοφυλάκισσες έριξε μέσα με ένα κουτάλι γάλα και κονιάκ. Δύο ημέρες αργότερα, το Σάββατο, οι δεσμοφυλάκισσες μπήκαν στο κελί και με έσπρωξαν στο κρεβάτι. Καθώς με κρατούσαν ακίνητη, δύο γιατροί μου έβαλαν στη μύτη ένα σωληνάκι που κατέληγε σε χωνί και είχε στη μέση ένα γυάλινο δοχείο, από όπου μπορούσε κανείς να ελέγξει τη ροή. Το σωληνάκι αυτό έμπαινε τη μία φορά στο ένα ρουθούνι και την επόμενη στο άλλο. Ο πόνος, ψυχικός και σωματικός, ήταν μεγάλος κατά τη διάρκεια της σίτισης»
Από τους κομμουνιστές του Μεσοπολέμου μέχρι τους αλγερινούς πολιτικούς κρατούμενους , τους κρατούμενους της RAF στα γερμανικά λευκά κελιά που οδήγησε στο θάνατο του Χολγκερ Μαινς , τους έγκλειστους στο Γκουαντάναμο, τους παλαιστίνιους κρατούμενους στις ισραηλινές φυλακές κι από κει στα λευκά κελιά της Τουρκίας που υπολογίζεται ότι έχουν ξεψυχήσει συνολικά 122 απεργοί πείνας, η απεργία πείνας είναι κάτι παραπάνω από κοινωνικό φαινόμενο ή θέαμα μιας αυτοκτονίας σε αργή κίνηση που την είχε αποκαλέσει ο Σερζ Ζιλί, είναι κραυγή αξιοπρέπειας στην παρατεταμένη σιωπή της εμπεδωσης του σοκ.
Είναι το νήμα που ενώνει το Μπόμπι Σαντς με τον Κώστα Σακκά, στη χώρα που αναβιώνει ο θατσερισμός με νομιμοποιητικό επιχείρημα της κατάσταση έκτακτης ανάγκης της οικονομικής κρίσης.
Στην Ελλάδα πριν ακόμα οι γυναίκες κατοχυρώσουν το πιο θεμελιώδες δικαίωμα που απορρέει από την ιδιότητα του πολίτη, το δικαίωμα της ψήφου, το Νοέμβρη του 1930 οι έγκλειστες κομμουνίστριες στις φυλακές Αβέρωφ έκαναν απεργία πείνας. Η απεργία πέινας χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον ως μέσο διεκδίκησης αξιοπρεπών συνθηκών κράτησης ή αναγνώρισης του πολιτικού χαρακτήρα των αποδιδόμενων πράξεων.
Σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις της σύγχρονης ιστορίας , αυτή του Κώστα Καλαρέμα και του Χριστόφορου Μαρίνου διατάχθηκε αναγκαστική σίτιση, παρά το γεγονός ότι από τον ποινικό κώδικα είχε προβλεφθεί το δικαίωμα στην απεργία και η αναγκαστική σίτιση είχε οριστεί διεθνώς ως βασανιστήριο.
Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν δύο περιπτώσεις που η απεργία πείνας λειτούργησε ως φωνή που ράγισε την ηθελημένη κώφωση της εξουσία.
Η πρώτη του Θοδωρή Ηλιόπουλου. Ο Θοδωρής Ηλιόπουλος συνελήφθη το Δεκέμβρη του 2008, του αποδόθηκαν κατηγορίες στη βάση ενός σαθρού και καρμπόν κατηγορητηρίου και έμεινε προφυλακισμένος για 8 μήνες χωρίς δίκη. Στις 10 Ιουλίου ξεκίνησε απεργία πείνας, αποφυλακίστηκε μετά από 47 μέρες απεργίας πείνας και την ανάπτυξη ενός πρωτοφανούς κύματος αλληλεγγύης. Μετά από πολλές δικαστικές περιπέτειες, αθωώθηκε οριστικά.
Η δεύτερη ήταν η απεργία πείνας των 300 μεταναστών και πολιτικών προσφύγων το Γενάρη του 2011 με αίτημα την αυτονόητη για πολλά δυτικά και πολιτισμένα κράτη διαδικασία χορήγησης ασύλου.
Ο Κώστας Σακκάς όμως παλεύει απλώς για την τήρηση της νομιμότητας που τόσο εύκολα ευαγγελίζονται όσοι συστηματικά την καταπατούν. Συνελήφθη και προφυλακίστηκε με την κατηγορία της συμμετοχής στην οργάνωση Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς στις 4.12.2010. Το ανώτατο όριο της προφυλάκισης του (18 μήνες) συμπληρώθηκε χωρίς η δίκη του να έχει ξεκινήσει.
Δύο μήνες πριν τη συμπλήρωση του 18μηνου, του ασκήθηκε νέα ποινική δίωξη για συναφή υπόθεση και την 5.4.2012 προφυλακίστηκε εκ νέου. Ο ανώτατος χρόνος της δεύτερης προφυλάκισης του, σύμφωνα με το άρθρο 288 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (12 μήνες) συμπληρώθηκε, ενώ η πρώτη του δίκη δεν έχει συμπληρωθεί και η δεύτερη (για την οποία κρατείται) μόλις ξεκίνησε.Το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών, με το υπʼ αριθ. 978/2013 βούλευμά του, αποφάσισε την παράνομη (σύμφωνα με το άρθρο 288 ΚΠΔ) και αντισυνταγματική (σύμφωνα με το αρ. 6, παρ. 4) παράταση της προφυλάκισης του για έξι ακόμα μήνες, πέραν δηλαδή του ρητώς προβλεπόμενου 12μήνου, οπότε κινδυνεύει να μείνει 3 χρόνια προφυλακισμένος χωρίς να έχει δικαστεί.
Στην 35η μέρα απεργίας πείνας δίνει μια μάχη μέχρι θανάτου για να κερδίσει η ζωή… Αποδεικνύοντας ότι η μνημονιακή δημοκρατία δε μπορεί να υπάρξει παρά μόνο αυτοαναιρούμενη. Και επιβεβαιώνοντας του στίχους του Πάμπλο Νερούδα: «για να είσαι ζωντανός χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη από το απλό γεγονός της αναπνοής»
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου